तोंडाच्या कर्करोगाची सर्व माहिती Symptoms of Mouth Cancer in Marathi

तोंडाचा कर्करोग हा प्रामुख्याने कार्सिनोमा प्रकारचा कर्करोग आहे. हा कर्करोग जीभ, ओठ, हिरड्या, टाळू किंवा गालांच्या आतील बाजुस होतो. गुटखा, सिगरेट वा तत्सम पदार्थांमधून तंबाखूचे सेवन हे तोंडाच्या कर्करोगाचे प्रमुख कारण आहे. तोंडाच्या कर्करोगाचे लवकर निदान झाल्यास तोंडाच्या कर्करोग पूर्णपणे बरा होऊ शकतो.

तंबाखूजन्य पदार्थ सेवन आणि तोंडाचा कर्करोग

तोंडाचा कर्करोग म्हणजे भारताची सर्वात मोठी समस्या असून भारतातील मुख्य तीन प्रकारच्या कर्करोगामध्ये अग्रस्थानी आहे . १ लाख लोकसंख्येमागे २० असे तोंडाच्या कर्करोगाचा प्रादुर्भाव आहे. भारतात होणाऱ्या एकत्रित कर्करोगाच्या प्रमाणात तोंडाच्या कर्करोगाचे प्रमाण ३० टक्के आहे.

तोंडाच्या कर्करोगामध्ये खालील प्रकारचे कर्करोग मोडतात .

• ओठ कर्करोग ( Lip Cancer in Marathi )
• जीभ कर्करोग ( Tongue Cancer in Marathi )
• हिरडया कर्करोग ( Gum Cancer in Marathi )
• ओठ व गालाचे आतल्या भागातील नाजूक आवरण कर्करोग ( Labial mucosa & Buccal Mucosa Cancer )
• जबडयाच्या आतील खालचा भाग कर्करोग ( Floor of Mouth Cancer)
• जबडयाच्या आतील वरचा भाग कर्करोग ( Roof of mouth Cancer )
• टाळू अक्कल दाढेचा मागचा भाग कर्करोग ( Retro molar trig one Cancer )

बहुतेक कर्करोग हे मुखाच्या आतील आवरणाला, दंतपक्तीच्या रेषेवर आणि जिभेवर असतात.

तोंडाच्या कर्करोगाची लक्षणे Symptoms of Mouth Cancer in Marathi

• ओठावर किंवा तोंडात २ आठवडयानंतरही बरी न होणारी जखम
• ओठावर , तोंडात किंवा घश्यात गाठ
• गालाच्या आतिल भागात , टाळू आणि जिभेवर पांढरा चिरविकापीदाह ( white Leucoplakia ) किंवा लाल जखम ( Eryphroplakia )
• असमान्य रक्तस्त्राव , दुखणे किंवा तोंडात बधीरता .
• घसा खवखवणे , घशात काहीतरी अडकल्यासारखे वाटणे .
• चावतांना , गिळतांना , बोलतांना त्रास होणे किंवा दुखणे .
• जबडयावर सुज येणे , दातांची कवळी नीट न बसणे किंवा त्रासदायक अस्वस्थता जाणवने .
• आवाज बदलणे आणि कान दुखणे
• मानेवर सुज

तोंडाची शरीर रचना Mouth Anatomy in Marathi

ओठाची बाहेरील किनार व त्वचा यामधील रेषेपासून तोडाची पोकळी सुरु होते . वरचा भाग कठिन टाळू ने बनला असतो . कठिन टाळू नंतर घश्याखालील भाग व त्यामधील जिभ आणि टॉन्सीलच्या मागील मृदु टाळू . गालाच्या आतिल भाग मुखपोकळीची बाजू तयार करतात , मुखाच्या पोकळीचा खालचा भाग तोंडाचा तळ तयार करतात. हा तळ भाग जिभेने आछादलेला असतो .

मुखपोकळी विशिष्ट भागात खालीलप्रमाणे विभागलेली आहे .

• ओठ
• ओठाच्या आतील आवरण ( Labial mucosa in Marathi )
• खालचा ब वरचा ओठ जिथे जुळतात ते दोन्ही कोपरे
• ( vestibule ) दात , हिरडया , ओठाच्या आत्तिल श्लेष्मल त्वचा आणि गालातील बाह्य भागा पर्यंतचा भाग यांनी व्यापलेली जागा .
• ( oral Tounge ) जीभेच्या समोरील २/३ भाग ,
• तोंडाचा तळ भाग
• गालाचे आतील श्लेष्मल त्वचा ( Buaccal Mucosa in Marathi )
• हिरडया
• खालच्या जबडयाचा दाढेचा मागचा भाग
• कठिन टाळू
• दात
• खालचा जबडा ( Mandible in Marathi )
• वरचा जबडा ( Maxilla in Marathi )

तोंडाच्या कर्करोगाच्या प्रकाराचे पुर्वलक्षणे Early Symptoms of Mouth Cancer in Marathi

ल्यूकोप्लाकीया ( Leukoplakia ) ( पांढरा थर ) :-

मुखातील आवरणावर प्रामुख्याने पांढरा थर ज्याचे इतर कोणत्याही आजारात वर्गीकरण करता येत नसेल त्याला ओरल ल्यूकोप्लाकिया म्हणतात. ( oral leukoplakia in Marathi ) सुरवातीच्या काळात वैद्यकीय तपासणी मध्ये पांढऱ्या थराचे वर्गीकरण होण्यापूर्वी त्याला तात्पुरत्या स्वरूपात ओरल ल्युकोप्लाकीया म्हणता येते .

अशा परिस्थितीत , योग्य निदान करण्याकरिता रासायनिक जखम ( Chemical Burn in Marathi ) घर्षणामुळे झालेली जखम ( व्रण ) ( Frictional keratosis ) ओठ किंवा गाल चावण्याची सवय , पॅपिलोमा ( Papilloma in Marathi ) , ल्युपस एरिथीमॅटोसस ( lupus erythematous in Marathi ) , व्हाईट स्पंज निवस ( White Sponge nevus , candidiasis and lichenplanus in Marathi ) किंवा त्यासारखे व्रण / जखम आवश्यक त्या कारणांची व जंतुसंसरर्गाची शहानिशा करून पांढऱ्या थराची बयोप्सी करण्यापूर्वी साधारणपणे २-४ आठवडयात थर कमी किंवा नाहीसा होणे अपेक्षित आहे .

पांढरा थर बहुधा लक्षण विरहीत असतो व नियमीत तपासणीत आरोग्य कर्मचाऱ्यांच्या लक्षात येते . बाह्य स्वरूपावरून आणि इतर आजारांची शहानिशा करुन पांढऱ्या थराचे निदान करता येते .

प्रोलिफरेटीव वेरूकस ल्युकोप्लाकिया ( Proliferative verrucous leukoplakia in Marathi )

प्रेलिफरेटीब बेरुकस ल्युकोप्लाकीया हा मुखाच्या कर्करोगाच्या पूर्व लक्षणापैकी फार कमी आढळणारा प्रकार आहे . त्याला फ्लोरीड पॅपिलोमॅटोसिस ( Florid Paplilomatosis in Marathi ) म्हणतात . मल्टीपल स्क्वॉमस पॅपीलरी नोडयुल्स हे त्याचे चिन्ह आहे . मुखातील पांढऱ्या थरांचा हा घातक प्रकार असून जवळ जवळ सर्व प्रोलिफरेटीव्ह बेरसकस ल्युकोप्लाकियाचे पुढे अनेक ठिकाणी कर्करोगात रुपांतर होते.

एरिथ्रोप्लाकीया ( Erythroplakia )

एरिथ्रोप्लाकीया म्हणजे ज्याचे इतर कुठल्याही व्रणामध्ये रोगनिदान होऊ शकत नाही. साधारण श्लेषमल त्वचेच्या बाजुला लालभडक , मुलायम , बेल्वेटसारखा , कणीदार किंवा दाणेदार ज्याच्या कडा स्पष्ट असतात असा व्रण , मृदू टाळू , तोंडातील खालचा भाग , जीभेचा वरचा भाग , दाढेमागचा भाग इ . ठिकाणी हा आढळू शकतो . मध्यम ते वयस्क वयात विशेषतः पुरुषांमध्ये हा जास्त आढळतो.

विविध भागामध्ये याचे प्रमाण ०.०२ – ०.८३ % इतके आहे . तंबाखू सेवन व मद्यपान यामुळे एरिथ्रोप्लाकीयाची शक्यता अधिक बळावते . तोंडाच्या स्क्वॉमस सेल कार्सिनोमा ( Squamous cell carcinoma in Marathi ) प्रमाणेच याची कारणे आहेत.

ओरल सबम्युकास फायब्रोसिस म्हणजे तोंडाच्या कर्करोगाचा व्यवस्थित ओळखता येईल असा प्रकार आहे. दक्षिण आशियामध्ये हा अधिक आढळतो . उदा- यु.के. सिंगापूर , मलेशिया इत्यादी देशामध्ये. मुखातील श्लेषमल त्वचेवर एक विशिष्ट व्रण दिसतो. त्यामुळे तोंड पुर्णपणे उघडण्यास अडचण जाते . ओठांची ब जीभेची हालचाल नीट होत नाही. OSMF चे प्रमाण भारतात ०.२ – १.२ % आहे .

ओरल सबम्युकस फायब्रोसिस ( Oral Submucous Fibrosis in Marathi )

तोंडाची स्वतः करावयाची तपासणी Mouth Cancer Self Examination in Marathi

सर्व तंबाखू सेवन करणाऱ्यांनी दर महिन्याला तोंडाची तपासणी करावी . तोंडाची स्वतः तपासणी केल्याने तोंडातील जखमांचे लवकर निदान करता येते . हे कसे करावे –

1. पाण्याने स्वच्छ गुळण्या करा , पुरेशा प्रकाशात आरशासमोर उभे रहा .
2. तोंडामध्ये लाल किंवा पांढरा थर , जखम , व्रण , रखरखीतपणा , दाणेदारपणा , सुज कुठे दिसते का हे आराशात पहा .
3. काही शंकास्पद आढळल्यास त्या ठिकाणी बोट फिरवा . तोंडाच्या आतील साधारण आवरण मऊ व गुलाबी असते .
4. काही वेगळेपणा आढळल्यास डॉक्टरांचा सल्ला घ्या .