टीबी आजाराची सर्व माहिती, Tuberculosis in Marathi, TB symptoms in Marathi, Tuberculosis symptoms in Marathi, क्षय रोग मराठी माहिती, kshaya roga, क्षय रोग मराठी, क्षय रोग उपचार, TB lakshane in Marathi
क्षय रोग, राजयक्ष्मा, TB, Tuberculosis हा प्रमुख संक्रामक रोग असून जगात सार्वजनिक आरोग्याच्या ज्या समस्या आहे त्यापैकी क्षय रोग ही एक मुख्य जागतिक समस्या आहे.
जगामधे १.५ ते २ कोटी क्षय रोग, TB ह्या व्याधी चे रुग्ण असून त्यांत ७५ लाख रुग्णांची दरवर्षी वाढ होते. तसेच दरवर्षी ३ लाख रुग्ण मृत्युमुखी पडतात.
भारतामध्ये सुद्धा क्षय रोग, TB ही एक प्रमुख आरोग्य समस्या आहे. हा व्याधी सर्व वयांतील व्यक्तींंना होत असला तरी ५ वर्षाच्या आतील बालकांमधे याचे प्रमाण कमी आहे.
हा व्याधी २१ ते ४० वर्षे वयाच्या व्यक्तिमधे अधिक प्रमाणात आढळतो.
kshaya roga, TB information in Marathi language, Tuberculosis in Marathi, क्षय रोग मराठी माहिती –
अनुक्रमणिका
TB in Marathi, Tuberculosis in Marathi, kshaya roga in english –
राजयक्ष्मा, क्षय रोग इंंग्रजी नाव – TB – Tuberculosis
TB – Tuberculosis मराठी नावे – राजयक्ष्मा, क्षय रोग, क्षय, टिबी
राजयक्ष्मा, क्षय रोग संस्कृत नावे – शोष, राजयक्ष्मा, यक्ष्मा
Tuberculosis ला मराठी मधे राजयक्ष्मा किंवा क्षय रोग असे म्हणतात.
The tuberculosis meaning in Marathi is Kshaya Roga or Rajayakshma.
मायकोबॅक्टेरियम ट्युबरक्युलोसिस ( Mycobacterium Tuberculosis ) ह्या जीवाणुमुळे राजयक्ष्मा, क्षय रोग हा व्याधी होतो.
१ ) राजयक्ष्मा, क्षय रोग ह्या व्याधी चा प्रसार क्षय व्याधीने ग्रस्त रुग्णांद्वारे होतो.
क्षय रोगाने ग्रस्त रुग्णांच्या थुंंकीमधे ( Sputum ) असंख्य जीवाणु विद्यमान असतात.
२ ) हवेतून हा व्याधी प्रसारित होतो. क्षय व्याधीने ग्रस्त रुग्णांच्या खोकणे, शिंकणे, बोलणे ह्या क्रियांचे वेळी अनेक जीवाणु बाहेर पडतात.
३ ) बिन्दुत्क्षेप संक्रमणा ( Droplet infection ) मुळे ह्या व्याधीचा प्रसार होतो.
४ ) राजयक्ष्मा, क्षय रोग ह्या व्याधीने संक्रमित गाय-म्हैस इ जनावरांचे दूध पिल्याने हा व्याधी होतो. भारतामधे राजयक्ष्मा, क्षय रोग ह्या व्याधीचे संक्रमण ह्या मार्गाने सहसा होत नाही.
कारण येथे सूर्यप्रकाश विपूल प्रमाणात आहे त्यामुळे गाय-म्हशींना राजयक्ष्मा, क्षय रोग होत नाही. तसेच दूध हे उकळुन पिण्याची पद्धत रुढ झालेली आहे.
राजयक्ष्मा, क्षय रोगाचा संचयकाळ हा ४ आठवडे ते १२ आठवडयाचा असतो.
क्षयरोग संसर्ग हा रुग्ण बल आणि जंतुसंसर्ग यावर अवलंबून असतो. त्यामुळे संचयकाळ काही आठवड्यापासून तर काही महिन्यांपर्यंत असतो.
१ ) फुफ्फुसाचा क्षयरोग Pulmonary TB, Tuberculosis –
९० % रुग्णांमध्ये फुफ्फुसाचा क्षयरोग आढळून येतो.
२ ) फुफ्फुसाव्यतिरिक्त इतर अवयवांचा क्षयरोग – Extrapulmonary TB, Tuberculosis – १० % रुग्णांमध्ये फुफ्फुसाव्यतिरिक्त इतर अवयवांचा क्षयरोग आढळून येतो.
१ ) ताप – सायंकाळी येणारा मंदज्वर व रात्री येणारा घाम येणे.
२ ) सतत येणारा खोकला कधी कधी बेडक्यातून रक्त पडणे. १५ दिवसांपेक्षा जास्त कालावधीचा खोकला.
३ ) स्वरभेद, पाठ व छातीत दुखणे.
४ ) अरुचि, भूक न लागणे
५ ) कृशता- वजन कमी होणे. थकवा येणे.
६ ) श्वास घॆण्यास त्रास होणॆ.
७ ) अवदान - मानेला गाठी येणे.
ही लक्षणे आढळतात.
TB symptoms in Marathi, क्षय रोग मराठी माहिती, TB lakshan Marathi
थुंकीची किंवा बेडक्याची तपासणी, एक्सरे, रक्ताच्या चाचण्या, मॉन्टॉक्स परिक्षण Mantoux Test यांवरून क्षयरोगाचे रोगनिदान केले जाते.
१ ) मॉन्टॉक्स परिक्षण Mantoux Test मध्ये त्वचेच्या खाली ( Intradermal )
१ टयुबर कुलीन युनिट या प्रमाणात क्षयाचे प्युरीफाईड प्रोटीन डेरीव्हेटिव्ह टोचलेे जाते.
२ ) ७२ तासानंतर त्या इंजेक्शन दिलेल्या स्थानांचे परिक्षण केले जाते.
३ ) त्या स्थानी १० मि. मि. जाडीची गाठ/चट्टा निर्माण झाल्यास हे मॉन्टॉक्स परीक्षण होकारार्थी ( Positive )आले असे समजतात.
४ ) व त्या स्थानी ५ मि. मि. पेक्षा कमी जाडीची गाठ/चट्टा निर्माण झाल्यास मॉन्टॉक्स परिक्षण हे नकारार्थी समजतात.
१ ) पौढ व्यक्तींंमध्ये –
सकाळचा बेडका/थुंकी निर्जंतुक बाटलीत घेतला जातो. तो काचपट्टीवर पसरवून त्याचे सूक्ष्मदर्शकाच्या साहाय्याने निरीक्षण केले जाते. यामध्ये जर राजयक्ष्मा, क्षय रोगाचे जीवाणू सापडले तर अशा रुग्णास थुंकी दूषित रुग्ण म्हणजेच राजयक्ष्मा, क्षय रोगाचा रुग्ण समजले जाते.
२ ) लहान मुलांमध्ये –
सकाळीच उपाशीपोटी अन्ननलिकेतून नॅसोगॅस्ट्रिक टुब टाकून जठरातील द्रव, निर्जंतुक बाटलीत गोला केला जातो. तो काचपट्टीवर पसरवून त्याचे सूक्ष्मदर्शकाच्या साहाय्याने निरीक्षण केले जाते. यामध्ये जर राजयक्ष्मा, क्षय रोगाचे जीवाणू सापडले तर अशा रुग्णास थुंकी दूषित रुग्ण म्हणजेच राजयक्ष्मा, क्षय रोगाचा रुग्ण समजले जाते.
एक्स रे मध्ये फुफ्फुसांंच्या ऊतींंचा क्षय झालेला दिसतो व त्या ठिकाणी पोकळी निर्माण झालेली दिसते. यांवरुन राजयक्ष्मा, क्षय रोगाचे निदान एक्स रे च्या सह्यांंने केले जाते.
E.S.R. इएसआर- (एरिथ्रोसाइट सेडिमेंटेशन रेट) –
TB, Tuberculosis General Preventive Measure in Marathi –
१ ) आरोग्य अबाधित राखण्याकरिता प्रोत्साहित करणे.
२ ) समाजाचा आर्थिक आणि सामाजिक विकास घडवुन जनतेचे राहणीमान सुधारणे
आणि त्या द्वारे प्रत्येक व्यक्तिचे आरोग्य अबाधित राखणे.
३ ) कारण सामाजिक आणि आर्थिक विकासामुळे क्षय रोगााच्या रुग्णांंच्या संख्येमधे मोठी घट होते.
उदा . अमेरिका , ऑस्ट्रेलिया आणि युरोप येथे क्षय रोगाचे रुग्ण भारताच्या तुलणेत कमीआहेत.
४ ) त्यामुळेच अधिक उत्पन्न गटातील व्यक्तिमधे राजयक्ष्मा, क्षय रोग ह्या व्याधीचे प्रमाण कमी असते.
५ ) योग्य प्रकाश आणि हवा खेळती राहील असे घर, उत्तम आहार घेणे इ पथ्य पाळल्यास राजयक्ष्मा, क्षय रोगाचे प्रतिबंधन होते.
६ ) करमणुकीच्या साधनांची उपलब्धता, काळजीमुक्त जीवन, आणि आरोग्यदायक सवयी ह्यांचा राहणीमान सुधारण्यामधे समावेश असतो.
Special Preventive Measure for TB, Tuberculosis in Marathi –
यामधे क्षय व्याधी विरुद्ध विशेष संरक्षणात्मक उपायांचा अवलंब केला जातो.
ते उपाय पुढीलप्रमाणे आहे.
B.C.G. Vaccination to Prevent TB, Tuberculosis in Marathi –
ह्या व्याधी विरुद्ध ब्याधिक्षमत्व निर्माण होण्याकरिता जन्मतःच किंवा जन्मानंतर लवकरात लवकर बालकांना बी. सी. जी. ही लस ( B.C.G. Vaccination ) दिली जाते.
ही लस कोमेट व म्यूरिन नामक शास्त्रज्ञाने तयार केली. त्यामुळे ह्या लसीचे नाव ( Bacille calmette Guerin ) आहे .
बी. सी. जी. लस ( B.C.G. Vaccination ) जन्मानंतर ० ते १० दिवसांंच्या आत देतात. ही अंंत:त्वचेखाली ( Intradermal ) दिली जाते.
बी. सी. जी. लस ( B.C.G. Vaccination ) मात्रा –
०.१५ ते ०.१ मि. लि. या मात्रेमधे ही लस दिली जाते. ही लस फ्रीज मधे २ ते ४ सेंटीग्रेड तापमानावर साठवली जाते.
हि लस दिल्यानंतर लस दिलेल्या ठिकाणी कायम स्वरुपी राहणारी खून निर्माण होते.
ह्या व्याधीचे रुग्ण हुडकून त्यांचे त्वरित निदान व त्यांना योग्य चिकित्सा देणे गरजेचे आहे.
रुग्णाच्या आयुर्मान वाढवण्यात व लवकर लक्षणमुक्त होण्यात त्वरित निदान हि बाब महत्वाची मानली जाते.
ज्या व्यक्तींना फुफ्फुसाचा क्षय रोग झालेला आहे. तसेच ज्यांना सतत बेडकायुक्त खोकला हे लक्षण आहे व त्यांच्या बेडक्यामधे राजयक्ष्म्याचे जीवाणु विद्यमान आहेत अशा रुग्णांंना पृथ्यकरणाची गरज असते.
क्षय ग्रस्त रुग्णाने आपले नाक आणि तोंडावर खोकताना नेहमी रुमाल ठेवावा.
TB upay Marathi, Tuberculosis treatment in Marathi, क्षय रोग उपचार –
ह्या व्याधीकरिता सुरवातीला कमी अवधीची/कालावधीची उपचार पद्धती ( Short Course Chemo Therapy ) देण्यात येते. त्यामधे
ह्या जीवाणुनाशक ( Bactericidal ) औषधांचा वापर केला जातो. त्यानंतर
ह्या बॅक्टेरियोस्टॅटिक ( Bacteriostatic ) औषधांचा उपयोग केला जातो.
त्यामुळे पूर्वी १८ महिणेपर्यंत घ्यावयाची उपचाराची पद्धत ही आता फक्त ६ ते ९ महिण्यापर्यंत कमी अवधीची झाली आहे.
सद्या भारतामधे राजयक्ष्मा, क्षय रोग उपचारासाठी डॉटस् ( DOT ‘ s – Directly observed Treatment , short course chemotherapy ) ही पद्धत उपयोगात आणली जाते.
ही पद्धत थुकिंंच्या/बेडक्याच्या परिक्षणावर ( Sputum test ) आधारित असून यात आरोग्य कर्मचाऱ्यांच्या देखरेखीखाली औषधोपचार केले जातात.
डॉटस् उपचार पद्धतीत पूढील औषधी द्रव्यांचा समावेश होतो.
१ ) Inj. Streptomycin
२ ) Tab . Isoniazid
३ ) Tab . Pyrazinamide
४ ) Tab . Ethambutol
५ ) Rifampicin
राजयक्ष्मा, क्षय रोग ह्या व्याधी चे नियंत्रण करण्याकरीता राष्ट्रीय स्तरावर ” राष्ट्रीय क्षयरोग निर्मुलन कार्यक्रम ” इ . स . १९६२ मधे सुरु करण्यात आला.
डॉटस् ( DOT’s) कार्यक्रमाचा उद्देश –
डॉटस् ( DOT’s) ह्या कार्यक्रमाचा उद्देश समाजामधे आढळणारी राजयक्ष्मा, क्षय रोग रुग्णांची संख्या त्वरेने कमी करुन ती आरोग्य समस्या म्हणुन राहणार नाही ह्याकरिता प्रयत्न करणे हा आहे.
डॉट्स उपचार, DOT’s in Marathi –
त्यानंतर इ. स. १९९२ मधे सुधारित क्षयरोग नियंत्रण कार्यक्रम सुरु करण्यात आला.
ह्या अंतर्गत कमी अवधीची उपचार पद्धती व सद्या डॉटस् ही चिकित्सा पद्धती सुरु आहे.
एच. आय. व्ही. आणि क्षयरोग –
जगामधे एच. आय. व्ही. संक्रमित रुग्णांमधे एच. आय. व्ही. सोबतच क्षयरोगाचे प्रमाण वाढलेले आहे.
एच . आय . व्ही . संक्रमणामुळे शरीराची नैसर्गिक रित्या संक्रमणा विरुद्ध कार्य करण्याची क्षमता कमी होते. त्यामुळे ती व्यक्ती त्वरित क्षयाने संक्रमित होऊन मृत्यूचे प्रमाण वाढते .
राजयक्ष्मा, क्षय रोग ह्या रुग्णामधे त्वरित निदान करुन वेळेवर ( DOT ‘ S ) उपचार केल्यास ती व्यक्ती क्षय व्याधि मुक्त होऊ शकते. तसेच निरोगी व्यक्तीने राजयक्ष्मा, क्षय रोग व्याधी होऊ नये म्हणून योग्य ती खबरदारी घ्यावी.
जागतिक आरोग्य दिनाचा इतिहास जागतिक आरोग्य दिन दरवर्षी ७ एप्रिल रोजी जगभरात साजरा केला जातो.… Read More
bhagar-khatana-kay-kalaji-ghyavi-bhagar-vhishbadha-bhagar-acidity Read More
सन २०२३ - २०२४ राष्ट्रीय जंतनाशक दिन १३ फेब्रुवारी २०२४ व २० फेब्रुवारी २०२४ (मॉप… Read More
गरोदरपणातील मधुमेह (GDM) म्हणजे काय? Gestational diabetes in Marathi :- गर्भधारणेदरम्यान जेव्हा रक्तातील साखरेचे प्रमाण… Read More
जंत ( Worm in Marathi ) होणे ही आपल्या देशातली महत्त्वाची समस्या आहे. ग्रामीण भागात… Read More
उष्माघात कारणे, उष्माघात लक्षणे, उष्माघात प्रतिबंध, उष्माघात उपचार, उष्माघात घरगुती उपाय, मराठी माहिती, Heat Stroke… Read More