mulethi benefits, jeshthamadh, mulethi in english, mulethi in marathi, mulethi meaning in marathi, mulethi tree, licorice in marathi, mulethi images, mulethi powder in marathi, yashtimadhu plant, jeshthamadh benefits, licorice root in marathi, mulethi powder meaning in marathi, jeshthamadh in marathi, jeshthamadh che fayde, jest madh in marathi, ज्येष्ठमध माहिती, ज्येष्ठमध खाण्याचे फायदे, जेष्ठमधाचे फायदे, ज्येष्ठमध चूर्ण, ज्येष्ठमध उपयोग, ज्येष्ठमध म्हणजे काय ?, ज्येष्ठमध वनस्पती बद्दल माहिती, मुलेठी मराठी अर्थ, मुलेठी मराठी नाव,
ज्येष्ठमध मुलेठी हि बहुगुणी औषधी वनस्पती आहे. ज्येष्ठमध मुलेठी चे मूळ, मूळाचे चूर्ण व घनसत्त्व औषध म्हणून वापरले जाते. खालील लेखात आपण ज्येष्ठमध, मुलेठी चे गुण, ज्येष्ठमध खाण्याचे फायदे, ज्येष्ठमध चूर्ण, ज्येष्ठमध औषधी उपयोग, ज्येष्ठमध म्हणजे काय ? इतर भाषेतील नावे इ. ज्येष्ठमध मुलेठी औषधी वनस्पती बद्दलची सर्व माहिती पाहणार आहोत.
अनुक्रमणिका
ज्येष्ठमध, यष्टीमधु, मुलेठी ही दक्षिण युरोपात व आशियात खंडात ( भारताात पंजाब, सिंध ) आढळणारी बहुवर्षायु क्षुप वर्गीय औषधी वनस्पती आहे.
ज्येष्ठमधाचे झाड ६ फुट उंचीचे असते. त्याचे मूळ म्हणजे औषधात वापरले जाणारे ज्येष्ठमध होय.
मूळ – लंबगोलाकार , पिवळसर लाल, मूळ व खोडापासून अनेक फांद्या निघतात.
पाने – संयुक्त पत्रक – पक्षाकार ४ ते ७ जोड्यांत असतात.
फुले – फिक्कट गुलाबी रंगाची असतात. फुले वसंत ऋतूत येतात.
शेंगा – ३ सें. मी. लांब व चपट्या असतात. त्यात २ ते ५ चौकोनी बिया असतात. बिया वर्षा ऋतूत येतात.
मुलेठी मराठी नाव – ज्येष्ठमध, यष्टिमधू
ज्येष्ठमध, मुलेठी संस्कृत नाव – मधुक, यष्टिमधुक
ज्येष्ठमध हिंंदी नाव – मुलेठी
ज्येष्ठमध English Name – Liquorice / Licorice, लिकोराइस
ज्येष्ठमध,मुलेठी शास्त्रीय नाव – Glycyrrhiza glabra, ग्लायसीर्‍हिझा ग्लाब्रा
ज्येष्ठमध जलज व स्थलज अशी दोन प्रकारची असते.
१ ) जलजाला ज्येष्ठमध:-
हिला मधुपर्णी असेही म्हणतात. ही दुर्मिळ असते.
२ ) स्थलज ज्येष्ठीमध
उत्पत्ती स्थानाप्रमाणे तीन प्रकारची असते.
१ ) मिसरी
२ ) अरबी
३ ) तुर्की
यांची गोडी उत्तरोत्तर कमी असते .
Jeshthamadh, Mulethi Chemical composition in Marathi
ज्येष्ठमध, मुलेठी च्या मुळांमध्ये ‘ग्लिसराइजिन‘ नावाचे तत्त्व असते व ते पिवळ्या चूर्ण स्वरुपात मिळते.
हिचे घनसत्त्व ज्येष्ठमधाचा शिरा या नावाने बाजारात मिळते.
याच्या काळ्या कांड्या ( बॅटरीच्या सेलमधील कार्बन रॉडसारख्या दिसणाऱ्या ) मिळतात.
जेष्टमध / मुलेठी चूर्ण – ३ ते ५ ग्रॅम (कधी कधी १० ग्रॅम पर्यंंत मात्रा वापरतात.)
Jeshthamadh Mulethi Benefits, Uses in Marathi
पचनसंस्थेवर ज्येष्ठमधाचे कार्य –
मदनफळ , पिंपळी , इंद्रजव व जेष्टमध यांचा कोमट काढा घ्यावा .
ज्येष्ठमध , नीलकमल , लोघ व गाईचे दूध यांनी सिद्ध केलेले तिळाचे तेल तोंडाला लावावे व नाकांत घालावे .
आवळा , लोह व ज्येष्ठमधाचे चूर्ण तूप व मधाबरोबर चाटवावे.
ज्येष्ठमध, कायफळ , डाळिंबाची साल , लोध्र , खडीसाखर व नीलकमल यांचा काढा बकरीच्या दुधाबरोबर घ्यावा.
लाह्या , ज्येष्ठमध, साखर , मध व तांदुळाचे धुवण एकत्र करूनद्यावे.
गुदद्वाराच्या बाजूची जागा लाल होणे, शंखभस्म, ज्येष्ठमध व रसांजन यांचे सूक्ष्म चूर्ण लावावे
ज्येष्ठमधाचे चूर्ण मधातून चाटवावे .
ज्येष्ठमध व पांढरा चंदन दुधातून द्यावा .
ज्येष्ठमधाचे चूर्ण तूप साखरेबरोबर खावे .
श्वसनसंस्था ज्येष्ठमधाचे कार्य –
Jeshthamadh Mulethi Benefits for Respiratory System in Marathi –
ज्येष्ठमध, पिंपळीमूळ, गूळ, तूप व मध यांचे चाटण करावे.
ज्येष्ठमध, पिंपळीमूळ, दुर्वा व मनुका यांचे चूर्ण तूप व मधाबरोबर द्यावे.
ज्येष्ठमध व चंदन एकत्र करून दुधाबरोबर घ्यावे.
पिंपळी, ज्येष्ठमध, वंशलोचन, मनुका, रिंगणी व डोरली, मध व तूप एकत्र करून त्यांचा अवलेह घ्यावा.
रक्त व पित्तजन्य आजार ज्येष्ठमधाचे कार्य –
रक्तस्त्राव होण्याची प्रवृत्ती
( १ ) ज्येष्ठमध, मनुका, गंभारी व खडीसाखर यांचा काढा थंड झाल्यावर घ्यावा .
( २ ) गुळवेल, जेष्ठमध, खजूर व गजपिंपळी ह्यांचा काढा मध घालून घ्यावा .
मोहाचे फूल, नागरमोथा, मनुका, गंभारीची साल, फाळसाची साल, त्रायमाण, वाळा, त्रिफळा व कुटकी ही समान प्रमाणांत घेऊन कुटून गरम पाण्यात रात्रभर ठेऊन सकाळी प्यावी.
ज्येष्ठमध दुधाबरोबर घ्यावे.
ज्येष्ठमध, गुंजा, मनुका, तिळाचे तेल व बकरीचे दूध एकत्र करून त्याचा टक्कलावर लेप करावा.
हळद, लोध, प्रियंगु, ज्येष्ठमध, रसांजन, यांनी सिद्ध केलेले तेल बेंबीत टाकावे किंवा त्याच द्रव्यांचे सूक्ष्म चूर्ण जखमेवर चोळावे.
वातजन्य आजार ज्येष्ठमधाचे कार्य :-
( १ ) ज्येष्ठमध, मनुका व गाईच्या दुधाने सिद्ध केलेले तिळाचे तेल.
( २ ) ज्येष्ठमध व गंभारीच्या रसाने सिद्ध केलेले तिळाचे तेल.
कोहळ्याच्या रसांत ज्येष्ठमध उगाळून द्यावे, जेष्टमध व चंदन एकत्र करूनद्धाबरोबर प्यावे .
स्त्रीयांच्या आजारावर ज्येष्ठमधाचे कार्य –
Jeshthamadh Mulethi Benefits for Women’s Disease in Marathi
स्त्रियांमध्ये अंगावरून ( योनीद्वारे ) खूप रक्त जात असल्यास
५-१० ग्रॅम ज्येष्ठमध चूर्ण खडीसाखर घालून तांदुळाच्या धुवणाबरोबर घ्यावे.
उडीदाचे पीठ, ज्येष्ठमध, विदारीकंद यांचे चूर्ण दूध, साखर व मधाबरोबर घ्यावे.
प्रजननसंस्थेवर ज्येष्ठमधाचे कार्य :-
Jeshthamadh Mulethi Benefits for Reproductive System in Marathi
शुक्रवर्धक व स्तंभक म्हणून शुक्रमेहात उपयोगी.
विशेषत : ज्येष्ठमधाचे चूर्ण तूपमधात घेऊन व दूध प्यायले असता वाजीकरण कार्य होते.
ज्येष्ठमध चूर्ण, तूप किंवा मधात एकत्र करून दुधाबरोबर प्यावे.
Jeshthamadh Mulethi Benefits for Mental Health in Marathi
ज्येष्ठमध चूर्ण दुधाबरोबर घ्यावे.
डोळ्यांच्या आजारावर ज्येष्ठमधाचे कार्य :-
Jeshthamadh Mulethi Benefits for skin in Marathi
सप्तामृत लोह – ज्येष्ठमध, त्रिफळाचूर्ण, लोहभस्म, मध व तूप गाईच्या दुधाबरोबर घ्यावे.
ज्येष्ठमध, दारूहळद, लाक्षा, कमळ, नीलकमल यांचे पाणी व अंगावरचे दूध, त्यामुळे डोळ्यातील जखम भरून येते. तसेच डोळ्यांचे आरोग्य सुधारते.
त्वचा – Mulethi Benefits for skin in Marathi:-
ग्रीष्म व शरदऋतूत मुखलेपासाठी (चेहर्यावर लेप) यष्टिमधूचा / ज्येष्ठमधाचे उपयोग इतर द्रव्यांबरोबर केला जातो.
याने त्वचा तजेलदार व रक्तकमलासारखी गुलाबी सुंदर होते.
चंदनबलाक्षादि तेलाने त्यातील यष्टिमधूच्या अस्तित्वामुळे ते तेल वर्ण्य होते.
ज्येष्ठमधच्या काढ्याने सिद्ध केलेल्या दुधाने जखम वारंवार धुवावी व नंतर जेष्टमध सिद्ध तूप लावावे.
लघवी करताना त्रास होणे याला मूत्रकृच्छ्र असे म्हणतात. मूत्रकृच्छ्र आजारात ज्येष्ठमधाचे बारीक चूर्ण दुधात कालवून द्यावे.
जागतिक आरोग्य दिनाचा इतिहास जागतिक आरोग्य दिन दरवर्षी ७ एप्रिल रोजी जगभरात साजरा केला जातो.… Read More
bhagar-khatana-kay-kalaji-ghyavi-bhagar-vhishbadha-bhagar-acidity Read More
सन २०२३ - २०२४ राष्ट्रीय जंतनाशक दिन १३ फेब्रुवारी २०२४ व २० फेब्रुवारी २०२४ (मॉप… Read More
गरोदरपणातील मधुमेह (GDM) म्हणजे काय? Gestational diabetes in Marathi :- गर्भधारणेदरम्यान जेव्हा रक्तातील साखरेचे प्रमाण… Read More
जंत ( Worm in Marathi ) होणे ही आपल्या देशातली महत्त्वाची समस्या आहे. ग्रामीण भागात… Read More
उष्माघात कारणे, उष्माघात लक्षणे, उष्माघात प्रतिबंध, उष्माघात उपचार, उष्माघात घरगुती उपाय, मराठी माहिती, Heat Stroke… Read More